Progesteron

Yumurtalıktaki corpus luteumdan salgılanır. İki adet kanamasının ortasında (ortalama 14. günden) sonra salgılanmaya başlar yani adet döneminin ikinci dönemi denen luteal fazda salgılanır. Rahim içi zarın (endometrium) kabarmasını ve salgılayıcı bir hal almasını, döllenmiş yumurtanın rahimde kalması ve gebeliğin devamı için gereklidir.

Progesteron vücut ısısının artışını da yapar. Progesteron adet döneminin olmasını sağlar. Östrojenin etkilerini dengeler. Overden çok az miktarda 17 alfa hidroksiprogesteron da salınır. Gebelikte plasentadan özellikle 4. Aydan sonra çok miktarda progesteron salgılanır.

Östrojen meme kistlerinin oluşumuna neden olurken , progesteron meme kistlerinden korur. Östrojen tuz ve su tutulumunu artırırken, progesteron diüretiktir (vücuttan tuz ve su atılmasını sağlar). Östrojen meme kanseri ve endometriyal kanser riskini artırken progesteron kanser önleyici etkiye sahiptir.

Progestreron hapları östrojen olmaksızın alınırsa meme kanseri riski yoktur. Hatta meme kanserinden korur. Menapozda östrojen olmadan sadece progesteron mikronize halde verilebilir. Sıcak basması gibi şikayetleri olan ve osteoporozu olmayan menapozdaki kadınlarda 300 mg yatma zamanı verilince % 55 oranında şikayetlerde azalma ve uykuda düzelme saptanmıştır.

Doğum kontrol haplarında bulunan progestinlein aksine progesteron kullanımında meme kanseri riski yoktur. Tüm doğum kontrol hapları ve hormonlu rahim içi spiraller hafifçe meme kanseri riski taşır. Bu risk bunlarda kullanılan etinilöstradiol ve levonorgestrel gibi progestinlerden kaynaklanır.

Kadınlarda progesteron üretimi östrojenden çok fazladır. Menstruasyon başında folliküler fazdaki miktara göre mens süresince östrojen artışı 2.4 kat olurken progesteron artışı 14 kat olur. Progesteron ovulasyon sonrası oluşur. Progesteron doğal-biyoözdeş progesteron olarak alınabilir. Doğum kontrol haplarında progesteron yoktur; progestin vardır ve farklıdır.

Progesteronun faydaları:
1. Enerjiyi artırır. Tiroid bezini uyararak metabolizmayı hızlandırır. Bu nedenle yumurtalam sonrası artan progesteron vücut ısısını artırır.
2. Psikolojiyi düzenler, rahatlatır ve iyi uyku uyumayı sağlar. Beyinde progesterondan oluşan allopregnanolane bir nörosteroid hormon olup GABA reseptörlerine bağlananarak uyku getirir. Ayrıca histamine karşı toleransı olmayanlarda DAO enzimini artırarak ankisiyeteyi düzeltir. Uyku merkezlerini de uyarır. Bu nedenle premenstrual sendrom ve menapozdaki uykusuzluğa iyi gelir.
3. 5-alfa redüktaz enzimini bloke ettiğinden dihidrotestosteron azalır ve sonuçta saç kılları hızla büyür, cilt yağı (sebum ) azalır cilt kırışıklığı azalır.
4. Uterusda östrojenin yaptığı etkiyi dengeler ve adet kanamasını azaltır.
5. Otoimmun hastalıklardan korur. Bağışıklık sistemi yoluyla enflamasyonu azaltır.
6. Kemik ve kasları güçlendirir.
7. Meme kanserinden korur. Östrojenin meme ve uterustaki etkilerini bloke eder.

Progesteron yetmezliği olan durumlar.
1. PKOS
2. Aşırı adet kanaması
3. Premenstrual sendrom
4. Premenstrual migren olması
5. Miyomlar
6. Saç dökülmesi
7. Endometrizis
8. İnfertilite (çocuk olmaması)
9. Menopoz
10. Otoimmün hastalıklar
11. Osteoporoz

Progesteron yetmezliğinin Belirtileri:
1. Luteal fazın kısa olması. Ovulasyon (yumöurtlama) ile adet kanaması arasında geçen zamanın en az 11 gün olması gerekirken daha az olması.
2. Luteal fazda vücut ısısının yüksek olması gerekirken düşük olması
3. Fertil mukus gelmesi
4. Adet öncesi nokta tarzı kanamalar.

Progesteron artırımı için kronik enflamasyonun (iltihabın) giderilmesi, insülin direnci varsa düzeltilmesi, ve tiroid hastalığı varsa tedavi edlmesi ve diğer nedenlerin düzeltilmesi gerekir. Doğal biyoidentikal (orijinal vücuttaki progesterone eşdeğer, benzer) progesteron trandermal krem veya kapsül halde bulunabilir. Kremlerde 20 mg, kapsüllerde 50-100 mg progesteron bulunur. En iyisi luteal faz döneminde kullanmaktır.

Biyoindentikal progesteron laboratuvarda soya veya Meksika yam bitkisinden elde edilir. Biyoidentik progesterona mikronize progesteron denir. Mikronize progesteron alındığında kanda tespit edilebilir. Progestinler ise parçalandığından kanda ölçülemez. Biyoidentikal progesteron doğum konrtrolünde kullanılamaz.