Şekil: : Tiroid Kanseri
( Şekil https://smart.servier.com/’dan alınmıştır.).Tiroid Kanser Sıklığı Son Yıllarda Büyük Artış Göstermiştir:
Tiroid kanser sıklığı ve özellikle papiller tiroid kanseri A.B.D. de yapılan çalışmalarda 1980 ile 2015 yılları arasında 3.5 kat artmıştır. Son 30 yılda ise % 300 artış göstermiştir. Aynı şekilde ülkemizde de klinik olarak papiller kanser sıklığında son yıllarda artma gözlemekteyiz. Ultrason ve biyopsi yapma imkanlarının artması bu artışta etkili olsa da çevresel toksik faktörlerin ve obezitenin tiroid kanser sıklığını arttırdığı bilinmektedir.
Tiroid Kanseri Nedir? Diğer Kanserler gibi Kötü mü?
Tiroid bezindeki hücrelerin kansere dönüşmesi nedeniyle oluşan bir kanser türüdür. Tiroid kanserleri genellikle boynumuzda bir kitle veya tiroid bezi içinde bir nodül şeklinde oluşur. Tiroid kanserlerinin çoğu tedaviyle yok olan kanserlerdir. Diğer kanserler gibi kötü seyretmez. Yapılan ameliyat ve radyoaktif iyot tedavisiyle çoğu yok olur ve hastanın yaşam süresini kısaltmaz. Bu nedenle çok fazla korkmanıza gerek yoktur. Ancak, tedaviyle kanser yok olsa bile ömür boyu kontrollere gitmeniz gerektiğini de unutmayınız.
Tiroid Kanseri Kimlerde Daha sık görülür?
Tiroid kanseri kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha fazla görülür. Tiroid kanseri kadınlarda görülen kanserler arasında sıklık açısından sekizinci sıradadır. Ancak nodülü olan erkeklerde kanser riski daha fazladır. Tiroid kanseri her yaşta görülebilir.
Tiroid Kanseri Neden Oluşur?
Çoğu kanserde olduğu gibi tiroid kanserinin nedeni tam olarak bilinmemektedir.
a) Radyasyona maruz kalmak: Diğer kanserlerde olduğu gibi radyasyona maruz kalmak tiroid kanser sıklığını artırır. Çocukluğunda 200-700 rad civarında radyasyon almış kişilerde 20-25 yıl sonra tiroid kanser sıklığının arttığı saptanmıştır. Bir araştırmada 500 rad civarında radyasyon alan şahıslarda tiroid kanser sıklığının % 2 civarında olduğu ortaya konmuştur. Rusya’daki Çernobil nükleer santrali kazasından sonra o bölgede yaşayan kişilerde tiroid kanserinde büyük artış olmuştur.
b) Genetik Bozukluklar: Son yıllarda yapılan araştırmalar tiroid kanserlerinde bazı genetik bozuklukların önemli rol oynadığını göstermiştir. Yeni yapılan çalışmalar eski adı Tiroid Transkripsiyon Faktör 2 olan FOXE1 geninin papiller tiroid kanser ile birliktelik gösterdiğini ortaya koydu. Genom wide association çalışmaları (GWAS) 2 SNP nin , ki bunlar 9q22.23 ve 14q13.3’ de loklizedir, papiller ve folliküler kansere riskin artırdığını saptadı. BRAF (V600E) RAS ve RET/PTC1 rearrangement mitojen aktiveted protein kinazları papiller kanserde sık bulunur ve neredeyse papiller kanserli olguların her birinde bu 3 onkogenden birisine ait mutasyon vardır. BRAF mutasyonu papiller kanserlerin % 36-83’ünde bulunur. Folliküler tumor ve kanserlerde ise daha çok PAX8/PPARgama reaarrengement bulunur. Son yıllarda TERT mutasyonu olduğu da saptanmıştır. Bu genetik mutasyonların hücre içinde MAPK ve P13K/AKT sinyalizasyonunu bozarak tiroid kanserini tetiklediği ortaya konmuştuır. Medüller kanserlerde ise familyel formlarında RET mutasyonu vardır.
c) İyod eksikliği
d) Ailesel olması: bazı ailelerde papiller kanser ailesel özellik göstrir. Ailede kanser olması riski 10 kat artırmaktadır.
e) Obezitesi ve insülin direnci olanlarda tiroid kanseri daha fazla görülür.
f) Alev geciktirici bromürlü kimyasallar tiroid kanseri geliştirmektedir. Evde kullanılan eşyalarda bulunan bu kimyasallar özellikle papiller tiroid kanser gelişiminden sorumlu tutulmuştur.
Tiroid Kanserli Kişide Ne Gibi Belirtiler Olur?
Tiroid kanserli hastaların çoğunda hiçbir belirti veya şikayet yoktur. Bir kısmında boyunda bir şişlik gelişir ; çoğunda ise bir nodülden yapılan biyopsi sonucu kanser saptanır. Biyopsi normal çıktığı halde ameliyat edilen bezin nodül dışındaki bir alanında bazen milimetrik boyutta küçük kanser odağı saptanabilir. Tiroid bezinin hızlı büyümesi ve sert olması kanser şüphesini artırır. Ses kısıklığı ve boyunda lenf bezlerinin şişmesi de tiroid kanser şüphesini artırır.
Bazen özellikle çocuklarda boyundaki lenf bezlerindeki büyüme ilk bulgu olabilir. Çok nadiren bir kanser ağrılı ve baskı şikayetleri dediğimiz ses kısıklığı, nefes darlığı veya yeme zorluğu ile ortaya çıkar. Bazen hastalar ilk olarak vücudun diğer tarafındaki lenf bezi büyüklüğü, kemik kırıkları veya çok nadiren tiroid bezi fazla çalışması (hipertiroidizm) ile karşımıza çıkabilir. Bununla beraber çoğu hastada hiçbir şikayet yoktur.
Boyundaki kitlenin veya nodülün nefes borusuna yapışık olması, sert olması, son zamanlarda hızlı büyümesi, yeme zorluğu, ses kısıklığı veya ses kalınlaşması ve büyümüş lenf bezleri kanser olasılığını kuvvetlendirir.
Tiroid kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Tiroid kanser teşhisi nodülden veya boyundaki kitleden yapılan iğne biyopsisi ile konur. Biyopsi ile alınan hücreler patoloji laboratuvarında mikroskop altında incelenerek kanser olup olmadığı anlaşılır. Biyopsi dışında bir nodülün kanser olup olmadığını anlayacak başka bir tetkik yoktur. Tiroid kanserleri bazen başka nedenlerle ameliyat edilen tiroid bezinde patolojik inceleme sırasında tesadüfen de teşhis edilebilir.
Kaç Türlü Tiroid Kanseri Vardır?
Kabaca 4 türlü tiroid kanseri vardır:
1-Papiller Tiroid kanseri
2-Folliküler Tiroid kanseri
3-Medüller tiroid kanseri
4-Anaplastik tiroid kanseri
En sık görülen tiroid kanseri papiller kanserdir. Folliküler kanser papiller kansere göre daha az görülür. Papiller ve folliküler kanserin her ikisine birden ‘’Diferansiye tiroid kanserleri’’ adı da verilir ve bu iki kanserin tedavileri benzerlik gösterir. Papiller ve folliküler kanserleri tiroglobulin adı verilen bir protein yapar ve salgılarlar. Ameliyat olmuş bir kanser hastasında tiroglobulinin kanda yükselmesi kanserin vücutta olduğu veya nüks ettiği anlamına gelir.
Bazen hem papiller hem de folliküler kanserler 0.5 cm çapında küçük lezyonlar şeklinde olabilir. Bunlar genellikle iyi seyirli olsalar da bazen yayılım yapabilirler.
Tiroid Kanserleri Nasıl Tedavi Edilir?
Tüm tiroid kanserli hastalarda (tümör çapı ne olursa olsun) mutlaka uygulanması gereken dört tedavi basamağı vardır ve bunlar sırasıyla şöyledir:
1. Ameliyat: Ameliyatla tiroid bezinin hepsi çıkarılır.
2. Radyoaktif iyot tedavisi: Ameliyattan 4-6 hafta sonra radyoaktif iyot tedavisi yapılır.
3. Levotiroksin (T4) ve T3 (Tiromel) ile tedavi
4. Belirli aralarla takip: Tiroglobulin, tiroglobulin antikoru ve vücut taraması ile takip yapılır.
Bu tedavi basamakları uygulanan tiroid kanserli hastalarda kanser çoğunlukla yok olmaktadır. Ancak ameliyat yetersiz yapılırsa veya tiroid bezinin hepsi alınmaz ise; yahut da radyoaktif iyot tedavisi yapılmaz ise kanser nüksü sık görülmektedir.
Papiller ve folliküler kanserli hastalarda tümörün çapı ne olursa olsun eğer BRAF V600 /RAS ve TERT promoter mutasyonları varsa daha aktif tedavi yapılması gerekir çünkü bu mutasyonu olanlarda kanser daha hızlı seyreder.
Kaynak: Prof Dr Metin Özata, Sağlıklı Hormonlar Mutlu Yaşam, Hayy Kitabevi, İstanbul, 2019